Hộp số CVT là từ viết tắt của Continuously Variable Transmission, tức hộp số biến thiên vô cấp. Hiện nay, loại hộp số CVT xuất hiện nhiều trên các mẫu xe ô tô mới, chủ yếu là các dòng xe cỡ nhỏ giá rẻ. Nhiều sản phẩm xe của các thương hiệu ô tô nổi tiếng trên thế giới như Honda, Audi, Nissan hay GM,… đều đã sử dụng loại hộp số này.
Hộp số vô cấp CVT có thể thay đổi tỷ số truyền liên tục mà không phân theo từng cấp số. Bởi hộp số này tạo nên các tỷ số truyền bằng dây đai và 2 hệ pulley, không phải bằng các bánh răng như loại hộp số sàn (MT) hay hộp số tự động (AT).
Hộp số tự động vô cấp và có cấp đều là hộp số tự động, đều được điều khiển bằng hệ thống thuỷ lực. Tuy nhiên, hộp số vô cấp khác hộp số có cấp khi có thể thay đổi tỷ số truyền liên tục mà không phân theo từng cấp số.
Tuy hộp số vô cấp không có các cấp số thực sự như hộp số tự động AT hoặc số sàn MT nhưng các mẫu xe ô tô CVT đời mới hiện nay đều có các “cấp số ảo” giúp người sử dụng dễ dàng hơn trong khi lái xe.
Cấu tạo hộp số vô cấp CVT
Khác với hộp số tự động (AT) hay hộp số sàn ô tô (MT), hộp số vô cấp không hoạt động dựa trên các cặp bánh răng mà dựa vào hệ thống dây đai truyền cho phép thay đổi liên tục và vô cấp.
Cấu tạo hộp số vô cấp CVT gồm có:
- Dây đai truyền độngbằng thép
- Bánhđai chủ động (pulley đầu vào) kết nối để nhận mô men từ động cơ
- Bánhđai bị động (pulley đầu ra) kết nối đầu ra hộp số
Bánh đai trong hộp số vô cấp là một hệ pulley với đường kính có thể thay đổi. Hệ pulley này được cấu tạo từ 2 khối hình nón góc nghiêng 20 độ, có đỉnh nằm đối diện nhau. Một nửa pulley cố định, nửa còn lại có thể trượt trên trục. Do đó 2 nửa pulley này có thể thay đổi khoảng cách tiến gần lại nhau hoặc tách xa nhau.
Ưu nhược điểm của hộp số CVT
Ưu điểm của hộp số CVT
- Tạo cảm giác mượt mà, êm ái, loại bỏ hiện tượng giật cục khi sang số nhờ dải tỷ số truyền biến thiên liên tục.
- Giảm độ ồn của động cơ, giúp người lái bớt căng thẳng khi lái xe nếu hộp số CVT được thiết lập phù hợp.
- Khả năng tiết kiệm nhiên liệu và giảm lượng khí thải ra môi trường tốt hơn nhờ động cơ luôn được hoạt động ở tốc độ vòng quay tối ưu.
- Thích ứng tốt với sự thay đổi trạng thái, như tăng giảm ga và vận tốc nên không còn tình trạng “đuối” số khi xe giảm tốc, đặc biệt là lúc lên dốc.
- Tăng tốc nhanh và giảm thất thoát lực so với hộp số tự động thông thường.
- Cấu trúc, thiết kế đơn giản, gọn nhẹ, vận hành đơn giản, ít gặp lỗi trong quá trình sử dụng.
- Chi phí sản xuất ít tốn kém, giúp giá thành sản phẩm hạ thấp hơn.
- Việc sửa chữa đơn giản và chi phí rẻ.
Nhược điểm của hộp số CVT
- Hộp số CVT không chịu được mô-men xoắn cao, người lái khó cảm nhận được cảm giác khi chuyển số.
- Khi truyền công suất lớn có thể sinh ra hiện tượng trượt đai.
- Tỷ số truyền biến thiên vô cấp khá chậm nên khả năng tăng tốc của xe có phần kém hơn so với các hộp số thông thường.
- Dây đai của hộp số CVT cũng có khả năng bị trượt và kéo giãn, làm giảm hiệu suất hoạt động.
